Ahh o sıcak günlerde olsa da kana kana içsek dediğimiz, küçükken okul bahçesinde veyahut cami bahçesinde sıraya girerek heyecanla su içmeyi beklediğimiz, hayrat sahibinin isminin özenle nakşedildigi çeşmeler...
Hayatımızda çokça yer alan bir kelimedir çeşme kelimesi. Farsça "çeşm" kelimesi "göz" demektir. Çeşme ise bu kelimeden türemiştir ve "kaynaktan akan su" anlamına gelir.
Osmanlı devletinin vazgeçilmezleri olan çeşmeler, kültürümüzün birer parçasıdir aslında. Yahya Kemal cok güzel anlatır çeşmenin toplumumuzdaki yerini: "Mahalle çeşmesi.” “Câmi çeşmesi.” Kuru ekmekle bayat peyniri lezzetle yiyen / Çeşmeden her su içerken şükür Allâh’a diyen"
Nice şairler, kendilerini bir çeşmeye benzetmiş, zamanla su gibi akıp gittiğini unutulmaya yüz tuttuğunu ifade etmiştir. Bu şairlerden en mühimi Sezai Karakoç olmalıdır. Çeşmeyi "eski zaman kartvizitleri" diye tanımlamis ve çeşme metaforu üzerinde düşündürmüştür. O zaman söz şairde:
Eski zamanın kartvizitleri
Gibi birden uzanan önüme
Birden en ummadığım bir anda
Ve hiç beklemediğim bir zamanda
Birden beliren bir köşede
Birden karşıma çıkıveren
Terkedilmiş unutulmuş
Eski zaman çeşmeleri
Ruhumun hiyeroğlifleri
Gönlümün çözülmez şifreleri
Ölümsüz bir uygarlığın
Ah, ne çelişki,
Ölümsüz kitâbeleri
Sonsuzluğun mezartaşları
Çeşmeler
Şimdi anlıyorum niçin
Eski şairler onların
Yapımına
Tarih düşerlerdi
Kendisine benzediğini
Bilirdi şair bir çeşmenin
Onun doğumunu kutlardı
Böylece şiirlerle
Bilirlerdi çeşmelerin de
Kendileri gibi
Toplumun ortasında
Çağıldayıp durduğunu şairler
O insanların susuzluğunu giderir
Arıtır ellerini ayaklarını
Şair de giderir ruh susayışını
Yıkar çirkefe batmış insan ruhunu
Ama ikisinin de alınyazısı en son
Unutulmak terk edilmek
Sırrolmak
Ait sayılmak eski uygarlıklara
…
Sezai Karakoç
Merhaba köke inerek anlattığınız kelimelere yorumlayarak aktardığınız bilgiler için teşekkür ederim.Bu kelimeyle ilgili bir türküde vardır.Aşık mahsuni işte gidiyorum çeşmi siyahım.Belki vizonteledeki o duygulu sahneyi de hatırlatır:)keyifle ve sevgiyle
YanıtlaSil